3)HİPERBOL ŞEKLİNDE ESNEKLİĞİN HER NOKTADA 1 E EŞİT OLAN TALEP EĞRİSİ

Üzerindeki her noktada esneklik bire eşittir.

Q=120- 3P talep fonksiyonuna sahip bir tüketicnin malın fiyatının 10 tl den 20 tl ye yükselmesi sonucunda 

a:)Talep esnekliği kaçtır?     b)Eğim kaçtır? c)Tüketicinin toplam harcaması nasıl değişir?

a)Q:120-3p            p:10 tl ise  Q:120-3.10:90 olur fiyat 10 tl iken talep edilen miktar 90

adettir.p:20 ye yükseldiğinda talep edilen miktar Q:120-3p:60 olacaktır

o zaman esneklik ed:Q2-Q1/Q1/P2-P1/P1 DEN

60-90/90/20-10/10=-30/90/10/10 

ed=-1/3 olacaktır

b)Eğim ise Q:120-3p fonksiyonundak p nin yani fiyatın önündeki -3 katsayısı bize 1/eğim i verecektir

c)Toplam harcama :Malın fiyatı ile mal miktarının harcamasıdır .Tüketicinin toplam harcaması aynı zamanda

üreticilerinde toplam gelirini oluşturur.

o zaman P.Q=TR OLACAKTIR 

*İlk durumda tüketicinin harcaması 10.90=900 tl dir

*ikinci durumda ise tüketicinin harcaması 20.60=1200 tl dir

görüldüğü üzere tüketicinin harcamasında 300 tl lik bir artış gözlemlenmiştir.% olarak düşünüldüğünde %33,3 bir artış olmuştur

bunu esneklik değeri ile talep kanununu göz önüne alarak şu şekilde de açıklayabiliriz.

ed=1/3 ise p %10 artarsa q%10 dan daha az azalacaktır..Bu şu anlama gelir..Esneklik 1 den küçük olduğu için fiyatta ki yüzdesel artışa nazaran talep miktarındaki yüzdesel azalış daha az olcaktır.Bu durum tüketicinin harcamasının arttığını bize gösterir.

*Eğer talep esnekliği 1 den büyük bir değer alsaydı fiyatta meydana gelecek %10 artış durumunda miktarda meydana gelecek azalma daha fazla olacağından toplam harcamada bir azalmadan söz edilecektir.

Talep esnekliği ile eğim aynı şey değildir.

Eğim ise dikey eksende yer alan değişkendeki mutlak değişimin yatay eksende yer alan değişkenin mutlak
değişimine oranı  olarak ifade edilir.
Yukarıdaki şekle göre dikey eksende yer alan fiyatta meydana gelen bir değişimin,miktarda ki değiişime oranlanması ile bulunur.Yani &:değişim ise &p/&q bize eğimi verecektir.
Negatif eğimli bir talep eğrisi üzerinde bütün noktalarda esneklik değeri aynı değildir.Yalnız bu kuralın 3 istisnası vardır.

1)SIFIR ESNEK TALEP EĞRİLERİ
Bu talep eğrileri yatay eksene dik bir görünüm arz eder .Üzerindeki her noktada aynı esneklik değerleri görülür.(yani  miktardaki yüzdesel değişimin sıfır olması durumudur)
2)SONSUZ ESNEK TALEP EĞRİLERİ
Burada ise talep eğrisi yatay eksene paralel bir görünüm arz eder üstündeki tüm noktalarda esneklik değerleri aynıdır.(fiyattaki yüzdesel değişim sıfırdır)

ESNEKLİK VE ARZ-TALEP PİYASA DENGESİ

ESNEKLİK

Tüketici ve üreticilerin  malların fiyatlarına karşı göstermiş oldukları duyarlılıklarının ölçüsü olarak tanımlanabilir.
Açık bir anlatımla bir tüketicinin mala olan duyarlılığı arttıkça o mala karşı talep esneklikleri de yüksek olacaktır.
Üreticilerin ise mala olan duyarlılıkları arttıkça arz esneklikleri yüksek olacaktır.
Talep esnekiği kısaca formül olarak nokta talep esnekliği olarak

yatay eksende yer alan miktardaki yüzdesel değişimin ,dikey eksende yer alan fiyattaki yüzdesel değişime oran şeklinde ifade eder.

Doğru yönde etki eden faktörler TALEP EĞRİSİNİN SAĞA KAYMASINA ,negatif yönde etki eden faktörler ise TALEP EĞRİSİNİN SOLA KAYMASINA neden olacaktır..

**Bireysel talep eğrilerinin yatay olarak toplamı bize PİYASA TALEP EĞRİSİNİ verir.

 *Malın kendi fiyatı düştüğünde/arttığında talep edilen miktarı artacak/azalacaktır.Bu durum talep eğrisinin sağa yada sola kaymasına neden olmaz.Sadece talep eğrisi üzerinde aşağı/yukarı yönlü bir kayma oluşturacaktır.

                                                  TALEBİN DEĞİŞMESİ

Malın talebini etkileyen unsurlar               *ikame mal fiyatı + ise bizim malımızın talebi de + artaccaktır
                                                              *Tamamlayıcı mal fiyatı + bizim malımızın talebi - azalacaktır.
1-İkame mal fiyatı (Ps)                           *Tüketicinin geliri + malımıza olan talep + artacaktır
2-Tamamlayıcı mal fiyatı (Pc)                  *Zevk ve tercihlerin  malımız lehine değiştiği durumda malımıza olan
3-Tüketicinin geliri(m)                        talep+ artacak,zevk ve tercihlerin malımız aleyhine değiştiği durumda
4-Zevk ve tercihler(z)                        malımıza olan talep azalacaktır-
5-Fiyatta artş beklentisi (pt)                    *Gelecekte fiyatların artacağını öngören tüketiciler mala olan bu
6-Vergi (t)                                         gün ki taleplerini artıracak+,tersi durumda azaltacaklardır-
7-Tüketici sayısı (n) na bağlıdır .              *Vergilerdeki artış + mala olan talebi azaltacaktır-
                                                             *Tüketici sayısı arttıkça + mala olan talep artacaktır+

         

                                               

Dolayısıyla
 bağımlı değişken Q=f(P) olacaktır.  Ceteris Paribus varsayımı geçerli olduğundan  fiyat dışındaki diğer bağımsız değişkenler sabit kabul edilecektir.

*Talep fonksiyonu ise Q=a-bp olarak karşımıza çıkacaktır .Burada -b=1/Eğimdir aynı zamanda.
Fonksiyondaki b parametresi yanındaki - bize talep eğrisinin negatif eğimli olduğunu söyler.

Örn:Q=50-20p talep fonkiyonuna sahip tüketici malın fiyatı 1tl iken ki talep miktarı

50-20.1=30 br  malın fiyatı 2 tl ye yükseldiğindeki talep miktarı ise 50-20.2=10 br olacaktır.

noktaları birleştğimizde negatif eğimli bir talep eğrisi oluşacaktır.

                     
***Bağımlı değişkenin dikey eksende ,bağımsız değişkenin yatay eksende yer aldığı durum bize TERS TALEP eğrisinden söz edilir. O zaman

bağımlı değişken P=f(Q) olur
Ters talep fonksiyonu ise P=a-bq olacaktır.
   

TALEP

 TALEP= Bir tüketicinin ihtiyacını karşılamak üzere mal ve hizmetlere göstermiş olduğu istektir.
*Tüketicinin rasyonel olduğu varsayımı altında bir malın fiyatı arttığında o mala karşı talepi azalacak,malın fiyatı azaldığında ise o mala karşı talep artacaktır.

Malın fiyatı ile talep edilen mal miktarı arasında ki  bu ters yönlü ilişkiden dolayı talep eğrisi negatif eğimlidir.

Bağımsız değişken olan fiyat dikey eksende,bağımlı değişken olan üretim miktarı yatay eksende yer  alır.
malın fiyatı:P ise
üretim miktarı :Q ise                        P artarsa Q azalır  = TALEP YASASI

 *ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ İÇ BÜKEY (KONKAV) İSE AZALAN VERİM GEREĞİ UZMANLAŞMA İMKANI YOKTUR.
*ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ DIŞ BÜKEY(KONVEKS) İSE ARTAN VERİM GEREĞİ KISMİ UZMANLAŞMAYA GİDİLEBİLİRKEN
*ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ NEGATİF EĞİMLİ EKSENLERİ KESEN BİR DOĞRU İSE SABİT VERİM GEREĞİ TAM UZMANLAŞMAYA GİDİLEBİLİR.


                                               ÜRETİM FAKTÖRLERİ

      Bir ürünün veya bir hizmetin ortaya çıkması için gerekli olan ve katkı sağlayan ekonomik unsurlardır.bunlar

1)EMEK                          =Emek unsuru katkısı karşılığında  = ÜCRET
2)SERMAYE                   =sermaye unsuru katkısı karşılığında=FAİZ
3)DOĞAL KAYNAK      =doğal kaynak katkısı karşılığında  =RANT
4)GİRİŞİMCİ                  =girişimci katkısı karşılığında           =  KAR   elde eder.      


*ÜCRET+FAİZ+RANT+KAR =MİLLİ GELİRİ verecektir

üretim olanakları eğrisi 2 ve üretim faktörleri

                            ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİNİN SOLA KAYMASI

      Ekonomi tam istihdam seviyesinde iken teknolojik gerileme,nitelikli iş gücünde azalma ve ekonomide oluşan şoklar dolayısıyla GSMH da ki azalışlarla ekonominin daralmasıdır.
      Genel denge analizi  çerçevesinde bakılacak olursa (makro bazlı) daraltıcı para ve maliye politikaları sonucunda ulaşılan yeni denge düzeyidir..
       Bu durumda üretim imkanları eğrisi sola kayacaktır.

  

GENEL OLARAK ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİLERİ

ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ

   
         *TEKNOLOJİ SABİT olmak koşulu ile bir ekonomide tüm kaynaklar kullanılarak elde edilen mal bileşimini gösteren eğriye üreti m imkanları eğrisi denir.
         yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi bir ülkede buğday ve bilgisayarın üretim hadleri gösterilmiştir.
     Şekilde A noktasından B noktasına geçildiğinde 10 ton buğday üretmekten vazgeçmenin maliyeti 10  adet bilgisayar üreterek mümkün hale gelecektir.
    Yine  B noktasından C noktasına geçtiğinde ekonomi ,10 ton buğday üretmekten vazgeçip yine 10 adet bilgisayar üreterek tam istihdamı sağlayacaktır.
    Fakat C noktasından bukez D noktasına hareket edildiğinde 10 bilgisayar üretmenin maliyeti 20 ton buğday üretmekten vazgeçmek olacak bu aralık bize ARTAN FIRSAT MALİYETİNİ gösterecektir.
   *Üretim imkanları eğrisi üzerinde her nokta bize TAM İSTİHDAM seviyesini  verir.Yani bu noktada tüm olanaklar üretime girerek piyasada işsiz kimsenin kalmadığını gösterir.
  *Üretim imkanları kısıtı altında kalan F noktası bize EKSİK KAPASİTE üretim düzeyini gösterir.Bu nokta tüm kaynaklar kullanılarak tam istihdamın sağlanamadığı yani ATIL DURUMUN oluştuğunu gösterir.Ekonomide atıl kaynağın olduğunu gösterir.
 *Üretim imkanları eğrisi üzerinde oluşan G noktasında ise mevcut imkanlarla ulaşmanın mümkün olmadığı noktayı gösterir.Bu noktaya gelebilmek için ise EKONOMİNİN BÜYÜMESİ gereklidir.
 *Yukarıdaki şekil TİPİK TRANSFORMASYON EĞRİSİ olarakta adlandırılır.

              ARTAN FIRSAT MALİYETİ = bize AZALAN VERİMİ gösterir .Çünkü ilk başlarda 10 ton buğday üretmekten vazgeçmenin fırsat maliyeti 10 adet bilgisayarı üretmekten geçiyordu.Fakat C noktasından D noktasına gelinirken 10 adet bilgisayarı üretmenin  fırsat maliyeti 20 ton buğdayı üretmekten vazgeçmektir.Dolayısıyla bir VERİM AZALMASINDAN sözedilebilir.

    *ÜRETİM İMKANLARI EĞRİSİNİN EĞİMİ=

DİKEY EKSENDEKİ MAL MİKTARINDAKİ DEĞ./YATAY EKSENDEKİ MAL MİKTARINDAKİ DEĞİŞİM

Bu aynı zamanda bize MARJİNAL DÖNÜŞÜM ORANININ formülüdür.

*Yukarıda verilen veriler göz önüne alındığında İÇBÜKEY (KONKAV) bir dönüşüm eğrisinden sözedilir.
*Bu yüzden MDO ARTAN BİR görünüm arz eder.Bu da dönüşüm eğrisinin eğiminin her defasında artması anlamına gelir.


      ÜRETİM İMKANLARI EĞRİSİNİN SAĞA KAYMASI

 Üretim imkanları eğrisinin sağa kayması bize EKONOMİK BÜYÜMENİN gerçekleştğini gösterir.Ekonomik büyüme

             -TEKNOLOJİNİN GELİŞMESİ
            - GSMH NIN ARTMASI
            -NİTELİKLİ İŞGÜCÜ İSTİHDAMININ ARTMASI gibi gelişmler ile açıklanabilir.
 

KITLIK VE MAL TÜRLERİ

  *İktisat kıtlık bilimini inceleyen sosyal bir bilim dalıdır.Kıtlığın olmadığı bir evrende ekonomiden söz etmek pek yerinde olmaz.Sınırsız insan ihtiyaçlarının kıt kaynaklar ile karşılanması iktisadın temel dayanağıdır..
  *İnsanoğlu yaşamını idame ettirebilmek için ;        
   
     -Hem tüketmesi hemde üretmesi gerekmektedir.ÜRETİM VE TÜKETİME KONU OLAN NESNEYE İSE MAL DENİR
   *Üretici ve tüketicilerin birbirleriyle karşılaştığı, üreticinin malını sattığı tüketicinin ise malı satın aldığı yere ise PİYASA denir.
                                       MAL TÜRLERİ  GENEL OLARAK

 1)SERBEST MALLAR          2)TÜKETİM MALLARI     3)SERMAYE MALLARI    
                                                        (ekonomik mallar)


*Doğada istenildiği anda hazır bulunan ve elde etmek için hiç bir bedel ödemeye gerek olmayan mallara SERBEST MAL denir. ÖRN: hava,deniz gibi

*İnsanlar ihtiyaçlarını temin etmeleri için belli bir bedel karşılığında sahip oldukları mallara ise TÜKETİM MALI denir. ÖRN: ekmek,peynir,zeytin,çay gibi

      TÜKETİM MALLARI KENDİ İÇİNDE 2YE AYRILIR
 *Dayanıklı tüketim malları:Alındıktan sonra faydası bir defa da tükenmeyen mallardır.Buzdolabı,bilgisayar,tv gibi
*Dayansız tüketim malları:Alındıktan sonra faydası bir defada tükenen daha çok günlük tüketime konu mal sepetinden oluşur.Daha çok insan hayatının idamesi için gerekli olan mallar bu gruba aittir.Ekmek,peynir,et gibi..

*Üretimde bulunan işletmelerin sahip oldukları hammaddeleri işleyerek satışa hazır duruma getirdikleri mallara ise SERMAYE MALI denir.


     Taksicinin kullandığı benzin sermaye malı iken ,memur Ahmetin kullandığı benzin tüketim malıdır.


                + İKTİSAT
               
           *Ne ne kadar üretilecek?
           *Ne zaman üretilecek?
           *Kimin için üretilecek?
           *Nasıl üretilecek?
           *Nerede üretilecek? sorularına cevap arar ..Böylece üretimde etkinlik,bölüşümde etkinlik ve ekonomik etkinlik sağlanarak toplum refahının maximizasyonu amaçlanır..

                           İKTİSADİ AJANLAR (EKONOMİK BİRİMLER)    ise

             *DEVLET     *ÜRETİCİLER    *TÜKETİCİLER    *HANEHALKI(AİLE) olarak sıralanır ..